Waarom God zwijgt...en waarom dat niet betekent dat Hij afwezig is!

“Als god bestaat, waarom maakt Hij dan geen einde aan de ellende in de wereld? Of geniet Hij soms van oorlogen en hongersnood?”Veel van mijn atheïstische, agnostische en apathische kennissen stellen zulke vragen vanuit een oprecht gemoed. En eerlijk gezegd: het is geen onredelijk argument.

De pijn in de wereld schreeuwt om een antwoord. En toch… is het niet het enige redelijke argument. Voor mij is het bijbelse idee dat god tijdelijk zwijgt (om het kwaad zichzelf te laten vernietigen) een beter antwoord. En dat geloof geeft mij toegang tot de bron van troost, liefde en gerechtigheid: de god van Jezus.

Laat me uitleggen waarom.

Stel je twee machten voor: de macht van het goede en de macht van het kwaad. Het goede moet trouw blijven aan zijn aard. Het kan niet grijpen naar middelen die het kwaad gebruikt: manipulatie, uitsluiting, haat, verdeeldheid, geweld. Zodra het goede zich van die middelen bedient, verliest het zichzelf — dan is het niet langer goed.

Het kwaad kent die grenzen niet. Het gebruikt alles wat beschikbaar is om te breken, te verdelen en te vernietigen: hongersnoden, milieuvervuilingen van elke soort en oorlogen, om maar eens wat voorbeelden te noemen. Daarmee lijkt het soms sterker, maar in werkelijkheid richt het zich uiteindelijk te gronde. Want waar het kwaad heerst, ontstaat wanorde, interne strijd en zelfvernietiging. Het kwaad vernietigt zijn eigen biotoop. Het zaait chaos, en wordt erdoor opgeslokt.

Wat blijft er voor het goede dan over? Wachten.

De macht van het goede (die we god zijn gaan noemen) kan alleen trouw blijven aan zichzelf door niet terug te slaan met dezelfde wapens. Hij lijkt zwijgend, afwezig misschien. Maar het is tijdelijk. Hij wacht. Niet uit onverschilligheid, maar uit trouw aan het goede zelf. Dat is het antwoord van de bijbelse boeken: dat god het moment afwacht waarop het kwaad zichzelf heeft uitgeput. Pas dan kan er echt herstel zijn, zonder dat de goedheid zichzelf verraadt.

In de Bijbel zie je deze structuur terug in het boek Job. Daar daagt de tegenstander (de satan) god uit, en god reageert niet met vergelding of geweld. Hij laat het begaan. Niet omdat Hij onverschillig is, maar omdat het goede niet vecht zoals het kwaad dat doet. En uiteindelijk keert het lot. Niet omdat God wint met agressieve middelen, want dan zou hij immers het kwaad zijn, maar omdat het goede en het constructieve uiteindelijk niet te vernietigen is. Niet door satan; door niemand.

Ook Jezus zwijgt nu. Althans: in de wereldpolitiek. Niet voor wie hem benaderen. In zijn aardse leven sprak hij, handelde hij, streed hij met liefde tegen onrecht. Nu zit hij aan de rechterhand van de tijdelijk zwijgende god, Niet als toeschouwer, maar als degene die heeft voorgeleefd hoe liefde sterker is dan dood.

En voor hen die Jezus als Messias erkennen, als de zoon van god die uiteindelijk het heil voor de wereld zal brengen, is er iets moois werkzaam. Want ze zijn in deze tijd niet zonder richting. Er is immers de Trooster, de Parakleitos, de Heilige Geest die op aarde werkzaam is. Hij werkt niet via grote systemen of religieuze instituties, maar juist in het individuele, in het hart van de gelovige. Hij is geen publieke kracht, maar een persoonlijke aanwezigheid. Hij fluistert, bemoedigt, herinnert en troost. En Hij doet dat van binnenuit: zacht, trouw, zuiver.

En dan is er nog de bruid van Jezus; het beeld van de uiteindelijke vereniging tussen Christus en zijn geliefde gemeenschap. Ook dat is nu nog een mysterion, een verborgen werkelijkheid. Niet voltooid, niet zichtbaar in glorie. Die bruid is nog onvolmaakt en zoekt nog. Maar ze is er wel. In verborgen harten, in daden van liefde, in hoop die blijft bestaan tegen de verdrukking in. Wie gelooft, lééft die belofte al, zelfs als de vervulling nog op zich laat wachten.

En zo geloof ik dat gods tijdelijke afwezigheid in de wereldpolitiek en religieuze instituties geen afwijzing is, maar een diep mysterie van liefdevolle trouw. Dat hij wacht, omdat hij weigert het kwaad met kwaad te bestrijden. Omdat Hij weet dat het kwaad zichzelf uiteindelijk vernietigt. En dat alleen het goede eeuwigheidswaarde heeft. Een goedheid die ons ondertussen niet alleen laat, maar in stilte draagt, persoonlijk raakt, en hoop wekt. In de verborgenheid groeit al het nieuwe, het toekomstige: een bruid, een belofte en een vernieuwing van hemel en aarde.